Συγκέντρωση δυνάμεων και υπέρβαση αδιεξόδων
Η περίοδος οροθετείται με τη δολοφονία, από κρατικά όργανα της εξουσίας των νικητών, τριών νεολαίων της ΕΔΑ στο μεγάλο συλλαλητήριο για το Κυπριακό στην Αθήνα (9 Μαΐου 1956) και την εξόντωση δύο άλλων στελεχών της Ν.ΕΔΑ την εβδομάδα των εκλογών του 1961 στη Θεσσαλονίκη και την Τρίπολη. Μεγάλο πλήθος περιστατικών από απλές τρομοκρατικές ενέργειες μέχρι δίκες και φυλακίσεις ή εκτοπίσεις άνευ δίκης, διάλυση σωματείων, βίαιες επιθέσεις οργάνων και παρακρατικών εναντίον διεκδικητικών συγκεντρώσεων εργαζομένων, φοιτητών, σπουδαστών τεχνικών σχολών και νυχτερινών μαθητών “γεμίζουν” ολόκληρη την περίοδο.
Η υποτιθέμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία – στην ουσία μια ιδιόμορφη ολοκληρωτική εξουσία της δεξιάς, στηριγμένη στην εμφυλιοπολεμική νομοθεσία – οργανώνει την επίθεσή της εναντίον της κινητοποιούμενης νεολαίας με διάφορα μέσα, όπως την ίδρυση Σπουδαστικού Τμήματος Ασφαλείας, που με την παρουσία του και τις βίαιες, συνήθως, επεμβάσεις στους χώρους σπουδών επιδιώκει να εγκαταστήσει σιγή νεκροταφείου στην εκπαίδευση. Επίσης δραστηριοποιεί στον διωκτικό χώρο την ΕΚΟΦ, η οποία συν τω χρόνω μετατρέπεται σε ανοιχτή παρακρατική οργάνωση-συνδρομητή των ένστολων διωκτικών δυνάμεων, με κορυφαία σχετική εκδήλωση την κυριαρχία της στο επονείδιστο Γ΄ “Πανσπουδαστικό Συνέδριο” στη Θεσσαλονίκη και την τρομοκρατική επίθεσή της εναντίον της συντηρητικής κεντροδεξιάς εφημερίδας Μακεδονία. Γεγονότα που ωθούν προς την ενδυνάμωση του ενωτικού πνεύματος στις τάξεις του φοιτητικού κινήματος και σημαδεύουν την αρχή της χρεοκοπίας της ΕΚΟΦ.
Ήδη το φοιτητικό κίνημα έχει δυναμώσει την παρουσία του στο χώρο των κοινωνικών αγώνων, αφενός με την επέκταση των κινητοποιήσεων για μια δημοκρατική και οικονομικότερη παιδεία, και αφετέρου με την ισχυροποίηση της ετοιμότητας και δράσης των θεσμικών φορέων του οργανώνοντας τα Α΄ και Β΄ Πανσπουδαστικά Συνέδρια και τις αντίστοιχες φοιτητικές εβδομάδες. Ο ηγετικός ρόλος της ΔΕΣΠΑ σ’ αυτές τις διαδικασίες αρχίζει να γίνεται εμφανής, Η φυσιογνωμία και η παρουσία του εκπαιδευτικού κινήματος διευρύνονται και δυναμώνουν με την ένταση των αγώνων στις τάξεις των σπουδαστών τεχνικών σχολών για ζητήματα σπουδών και κατοχύρωσης των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων καθώς και των εργαζόμενων νυχτερινών μαθητών για την κατάργηση του έβδομου έτους, που είχε προσθέσει στα εσπερινά γυμνάσια το 1961 η τότε κυβέρνηση Καραμανλή.
Εξάλλου, στο σώμα της εργαζόμενης νεολαίας παρατηρείται έξαρση της αγωνιστικής διάθεσης με τη συμμετοχή της στη μεγάλη απεργία των οικοδόμων (Δεκ. 1960) και στις εργατικές εκδηλώσεις της Πρωτομαγιάς 1961 με την επιβλητική παρουσία της στη συγκέντρωση του Νέου Θεάτρου (Θέατρο Άλφα) και την επιτυχή αντιμετώπιση της βίαιης επίθεσης εκοφιτών και τραμπούκων εναντίον των συγκεντρωμένων.
Στο πολιτικό επίπεδο σημειώνουμε την έντονη παρουσία της Ν.ΕΔΑ κατά τις εκλογές του 1956 (εκλογική συμμαχία όλων των αντικαραμανλικών δυνάμεων στις γραμμές της Δημοκρατικής Ενώσεως) και του 1958 (η ΕΔΑ γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση). Εν τω μεταξύ η νεολαιίστικη πολιτική οργάνωση της νόμιμης Αριστεράς αποκτά εκλεγμένη ηγεσία (Κεντρικό Συμβούλιο), δημοκρατικούς όρους λειτουργίας και προγραμματικές κατευθύνσεις κατά τη διάρκεια των συνεδριακών διαδικασιών της Α΄ Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης της ΕΔΑ, πρώτη και μόνη από όλες τις ελληνικές πολιτικές νεολαίες, και παίζει σημαίνοντα ρόλο στην προώθηση της συνεργασίας και ενότητας των νεανικών δυνάμεων για τη διεκδίκηση λύσεων των προβλημάτων της νεολαίας και εξασφάλιση στοιχειώδους λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών. Σύμμαχος στην προσπάθεια αυτή αναδεικνύεται η ΠΕΝ (νεολαίοι Μαρκεζινικοί) και κατά δεύτερο λόγο ένιες από τις διάσπαρτες, τότε, δυνάμεις του Κέντρου. Η Δεξιά υποχρεώνεται να αναδραστηριοποιήσει την ΕΡΕΝ, αναγνωρίζοντας στην πράξη την αρχή της χρεοκοπίας της ΕΚΟΦ.
Το κοινωνικοπολιτικό τοπίο »
1950–1956: Πρώτες κινήσεις »
1962–1967: Η έκρηξη του μαζικού και πολιτικού κινήματος της νεολαίας »
Η επταετία της δικτατορίας »
